De Keramiekfabriek van Hasselt werd in 1895 opgericht. Het bedrijf startte in de gebouwen van de voormalige fabriek "Porcelaines du Limbourg" (1890-1893). Het bedrijf was gelegen aan de "Place d’Armes", aan de Hasseltse kleine ring op de plaats waar nu de Bibliotheek Hasselt Limburg gevestigd is.
 |
| Groepsfoto 'Manufacture de céramiques décoratives, Hasselt 1896.' (VUHK) |
Deze groepsfoto is gemaakt op de binnenplaats van de fabriek. De muur op de achtergrond is waarschijnlijk de zijvleugel aan de kant van het begijnhof. We zien een poort links en de hoek van de terugwijkende muur rechts. Door de ramen van het gelijkvloers en op de verdieping zien we (ongeglazuurde) vazen. Allicht zijn dit werkplaatsen waar het gebakken keramiek werd geglazuurd.
 |
| Plattegrond van de fabriek (1895) met aanduiding van de locatie van de groepsfoto (VUHK) |
Op een bord in het midden van de groep staat: "Manufacture de céramiques décoratives, Hasselt 1896." De foto werd dus gemaakt op het ogenblik dat het nieuwe bedrijf ongeveer één jaar actief was.
We zien een grote groep personeelsleden. We tellen 115 personen! In het midden staan twee heren in pak. Vermoedelijk directeur Celestin Helman en Brussels keramist Henry Badoux. Zij werden aangetrokken door de nieuwe aandeelhouders bij de opstart in 1895.
Op de foto staan alle vrouwen rechts, de mannen voornamelijk links. We schatten het aantal volwassen mannen op ongeveer 55, het aantal vrouwen op 3. Alle andere werknemers (zo'n 55 personen) zijn jongeren, jongens en meisjes én kinderen! Of het jonge meisje helemaal links op de foto ook een werknemer is, is moeilijk te zeggen. De andere kinderen hebben duidelijk werkkledij aan. De man waar ze bij staat lijkt ook niet echt tot het personeel te behoren. Waren het het toevallige bezoekers?
Uit de Nijverheidstellingen beschikken we over cijfers voor de Hasseltse keramiekfabriek. In het rapport voor 1896, toevallig het jaar van de groepsfoto, staat volgend overzicht:
- 11 personeelsleden, andere dan arbeiders, waarvan 11 mannen.
- 132 arbeiders, waarvan 118 mannen en 14 vrouwen.
- In het totaal 143 personeelsleden.
Blijkbaar stond niet iedereen dus op de foto. De 11 personen die volgens de telling geen arbeiders zijn, zijn waarschijnlijk bedienden, die op het eerste zicht niet op de foto staan. Er staan immers maar twee mannen in een kostuum prominent in het midden van de foto.
De telling maakt geen onderscheid in leeftijd. Op de foto tellen we inderdaad 14 vrouwen en meisjes.
Vrouwen en meisjes
Het versieren (zgn. barbotinetechniek) en glazuren van het fijne Hasseltse keramiek was vooral het werk van vrouwen en meisjes. Dat kwam enkele jaren geleden aan bod op de tentoonstelling 'Door vrouwenhanden gevormd'.
 |
| Vrouwen aan het werk in de Hasseltse keramiekfabriek (VUHK) |
Kinderarbeid
Dat er zoveel jongeren en zelfs kinderen aan het werk waren in het bedrijf, is opvallend, maar voor de tijd allicht niet uitzonderlijk. De Belgische wet op de kinderarbeid dateert pas van 1889. Die bepaalde dat kinderen onder de 12 jaar niet mogen werken in de industrie.
