Een van de belangrijkste Schulense pannenbakkersfamilies was de familie Vos. In 2007 kreeg de gemeente Herk-de-Stad een boekje overhandigd van een erfgenaam van deze familie. Het oude boekje bevat notities van Pieter Jan Vos en dateert van het eind van de 18de en de eerste helft van de 19de eeuw. Het bevat zo'n 70 pagina's en de oudste notitie is van ongeveer 1790. Je kan het volledig doornemen op onze website over Schulense pannen- en pannenbakkers.
In het boekje werden allerlei gegevens genoteerd: over pachten, aankopen van hout, geproduceerde en verkochte pannen, het bouwen van een oven... Het bevat erg interessante informatie over de pannenproductie van deze familie in het begin van de 19de eeuw.
In het jaar 1828 noteert Pieter-Jan Vos eerst wie er pannen besteld heeft, daarna hoeveel pannen per oven geproduceerd werden en tenslotte hoeveel pannen er van elke oven werden verkocht. De notities zijn niet volledig bewaard en het is onduidelijk of hij dit vervolgens noteert of dat alles in een keer werd neergeschreven.
(...)
Dito W. Meijnen van Beringe(n) moet hebben in het iaer 1828 veijf deijsent pannen van de eerste oven (die) gestoekt werden
Dito Van Roe van Berin(gen) moet hebben in het iaer 1828 veijf dijsend pannen
Dito Vandermaesen van Berin(gen) moet hebben in het iaer 1828 driedeijsend pannen
Dito den regter Bekkers van Berin(gen) moet hebben in het iaer 1828 driedeijsend pannen
Dito Pleymers van Beringe(n) moet hebben tweedeijsend pannen
Dito mijnheer Berten moet hebben in het iaer vier deijsent (...?) pannen
Dito Heijligen van Beringen moet hebben drie deijsent pannen
Dito meijnheer Kivenaels moet hebben twee deijsent pannen van den tweeden hoven
Dito mijnheer Laenmeters moet hebben drie deijsent pannen
Dito Vanvinkelsem van Beringen moet hebben twalfhondert pannen
Dito mijnheer Vandeloer van Beringen moet hebben twee deijsent pannen
Dito een wedewe(?) woenende aen den (...?) moet hebben veijftien hondert pannen
Dito mijnheer Schoenen moet hebben vijftien hondert pannen
Dito Meijnen moet hebben eendeijsent pannen
Dito Dierries (?) moet hebben vijftienhondert pannen
... Dat zijn in het totaal 38 500 bestelde pannen.
Vervolgens noteert hij de productie per oven, zowel het aantal gewone Schulense dakpannen als het aantal voesten of vorsten of vorstpannen:
In den eerste hoeven is gewest sees deijsent vier hondert pannen
In de twee hoeven is gewest sees deijsent negen hondert pannen en hondert (...?) 48 voes pannen
In den derden hoeven is geweest sees deijsent vijfhondert vijftig panen en tweehondert voeste
In den vierden hoeven is gewest sees deijsent seven hondert pannen en hondert tagtig voeste
In den veijfden hoeven is geweest sees deijsent seven hondert pannen en sees en twintig voeste
In den seesden hoeven is geweest sees deijsent en eenhondert pannen en hondert vijftig voeste pannen
In de sevenste hoeven is gewest sees deijsent vijfhondert pannen en vijftig voeste pannen
In den 8 hoeven is geweest sees deijsent vijfhondert en hondert vijftig voeste
(...)
(hierna ontbreken enkele pagina's want de opsomming van zijn verkopen lopen tot de 24ste oven!).
Uit de data dat de pannen uit de opeenvolgende ovens werden verkocht kunnen we opmaken hoe lang het duurde om een oven in te laden, te stoken en weer leeg te maken:
Van den eersten hoeven sees deijsent pannen naar Beringe gegaan en twee en sevent(ig) voeste den tweden meij
De volgende ovens waren klaar op 10 mei, 16 mei, 22 mei, 31 mei, 9 juni, 17 juni... Daarna ontbreken de gegevens weer.
156 000 pannen en 2400 vorsten
Als je uitgaat van een gemiddelde van 6500 pannen per oven en 100 vorstpannen, kom je voor het jaar 1828 op een totale productie van 156 000 pannen en 2400 vorstpannen! Dat is wel een erg grote productie en vermoedelijk was dat wel een uitzonderlijk jaar. Elke oven die werd gebakken moet immers ingeladen, gestookt en leeggemaakt worden. Dat duurde blijkbaar minstens een dag of zes. Om dus 24 keer een met pannen gevulde oven te bakken kom je uit op ongeveer 5 maanden lang pannen bakken! De eerste oven van 1828 was leeggemaakt op 2 mei, de laatste was waarschijnlijk pas begin oktober gebakken!
