Pannenblog: Het 'système Francart' in de kerk van Bierbeek

Het plan was dat ik tijdens Open Monumentendag in september naar Bierbeek zou gaan voor een bezoek aan de Sint-Hilariuskerk, maar dat liep anders dan verwacht. Dankzij mijn goede vriend Liebrecht Saelen kan ik toch interessante nieuwe foto's laten zien.

Sint-Hilariuskerk van Bierbeek (VIOE, Kris Vandevorst, maart 2009)

De eeuwenoude Sint-Hilariuskerk van Bierbeek werd tussen 1906 en 1909 hersteld. Men verving toen ook het plafond van de middenbeuk van de kerk. De architect gebruikte daarvoor het zogenaamde 'systeem Francart'. Deze speciale holle keramische elementen werden meestal bevestigd aan een metalen draagstructuur. In Bierbeek werden de platte elementen blijkbaar tussen houten balken gemetst.

In een artikel over een studie in het tijdschrift Relicta, uitgegeven door Onroerend Erfgoed, gaat het over de geschiedenis van de kerk in Bierbeek en over de dakstructuur. Op pagina 80 lezen we volgende voetnoot: "De tegels, 20 x 40 x 2,5 cm, dragen de stempelmerken francart en beersse. Het zijn producten van de steenbakkerij ‘S.A. des Briqueteries et Tuileries Saint-Joseph’ te Beerse bij Turnhout."
Blijkbaar ging het dus om holle keramische elementen uit het bedrijf van Francart in Beerse. Later zouden Sylvain en Henri Francart in Tongeren dezelfde producten blijven produceren. Het 'Système Francart' werd destijds in veel grote gebouwen gebruikt: scholen, fabrieken, kerken...

Foto's uit het parochiearchief

Dankzij mijn goede vriend Liebrecht Saelen, die op zoek ging in het Bierbeekse parochiearchief, kunnen we onderstaande foto's tonen. Die foto’s dateren van 2008. De eerste foto toont duidelijk de gebruikte keramische elementen met een formaat van 20 x 40 x 2,5 cm, zoals beschreven in het vermelde artikel. Op de andere foto's zie je meer details van het stempelmerk op de stenen. Je ziet duidelijk de aanduidingen 'FRANCART' en 'BEERSSE'.
In de lastenboeken van de verbouwingen van 1900-1910 werd jammer genoeg geen bijkomende informatie gevonden.

Opvallend is dat deze verbouwing tussen 1906 en 1909 plaatsvond met stenen die afkomstig zijn uit Beerse. Nochtans verhuisde Sylvain Francart al in 1907 naar Tongeren waar hij een nieuw bedrijf startte. Hij overlijdt in 1908. Zijn zoon Henri zet het bedrijf verder. Op het ogenblik van de verbouwing werden er dus blijkbaar nog producten met het merk 'Francart' van het bedrijf in Beerse verkocht, ook al was de fabriek intussen overgenomen. Mogelijk produceerde het bedrijf in Beerse nog onder de oude bedrijfsnaam en werd er samengewerkt met het nieuwe bedrijf van Sylvain of Henri Francart in Tongeren...