In de loop van de 19de en 20st eeuw werd in Limburg een tiental ringovens gebouwd. Twee daarvan bestaan nog steeds en zijn ook nog in gebruik.
De zogenaamde Hoffmann-ringoven is genoemd naar ingenieur Friedrich Eduard Hoffmann. In 1859 kreeg Hoffmann in Pruisen en Oostenrijk een patent voor de ‘uitvinding van een ringvormige oven voor het continu branden van alle soorten stenen, aardewerk, kalk, gips en dergelijke’. Een Hoffmann- of ringoven is een continue oven. De eerste Belgische ringoven werd in 1868 gebouwd door de firma Hallemans in Hemiksem. De eerste ringoven in Nederland werd eveneens in 1868 gebouwd.
 |
| Schema van een ringoven met 18 kamers en centraal de rookgasafvoer (De Meester, 1907) |
Een ringoven maakte een continue bakproces mogelijk met een relatief laag brandstofverbruik. Oorspronkelijk was dat steenkool. De oven werd kamer per kamer gevuld en leeggemaakt. Het vuur verplaatst zich van kamer naar kamer. Door een slimme sturing van de luchtstroom (en de afvoerde rookgassen) kon de volgende kamer telkens voorverwarmd worden.
13 ringovens
Het is niet bekend wanneer in de Limburg de eerste ringoven werd gebouwd. Misschien zijn de ovens van steenbakkerij Schouterden (1911) en die van steenbakkerij Smeets (1911) in Maaseik wel de oudste. Bijna alle ringovens die ooit werden gebouwd zijn intussen verdwenen. Nog twee ringovens blijven over en worden bovendien ook nog gebruikt: de ringoven van steenbakkerij Schouterden in Maaseik (1911) en de ringoven van de steenbakkerij van Membruggen in Riemst (1960).
We vonden ook nergens informatie over die in de praktijk de ringovens bouwde. Werd hiervoor een extern bedrijf aangetrokken? Bouwde men die zelf (onder begeleiding)? We weten het niet.
Een overzicht van de 13 ringovens die ons bekend zijn (de jaartallen duiden telkens op de ringoven):
Pannenfabriek Belisia, Bilzen
1902 - 1927
Onduidelijk wanneer de ringoven werd gebouwd waarvan sprake is in een advertentie.
Steenbakkerij Vandersanden, Spouwen, Bilzen
1928 - 1953
Jaak Vandersanden start in 1925 een steenbakkerij in Spouwen met een veldoven. De ringoven wordt gebouwd in 1928. De oude schoorsteen op het bedrijfsterrein dateert ook van toen. Jaaks zoon Constant vervangt de oude oven in 1953 door een Hoffman kameroven.
In 1962 wordt een tunneloven gebouwd.
Pannenfabriek Taxandria - Vandermeulen & Co, Bree
>1918 - 1966?
De ringoven werd kort na de eerste wereldoorlog gebouwd. Het bedrijf sloot in de jaren zestig.
Steenbakkerij Meulemans, Lanklaar (Dilsen-Stokkem)
1924 - 1968
Deze steenbakkerij had allicht van bij de start een ringoven. De steenkoolmijn van Eisden was de belangrijkste klant.
Steenbakkerij Koolmijn Winterslag, Genk
1923 - 1964
De koolmijn beschikte vanaf 1923 over een steenbakkerij met ringoven. De Hoffmann ringoven had 24 kamers. Stenen werden gemaakt met gemalen 'mijnsteen' ipv. met leem of klei.
Pannenfabriek De Maas, Kessenich (Kinrooi)
1903 - 1975
Bij de start had de fabriek 14 Casselovens die met steenkool werden gestookt. Die werden volgens de beschikbare informatie later verbouwd tot een ringoven.
Steenbakkerij Heylen (nu Wienerberger), Lanaken
1966 - ?
De steenbakkerij werd gebouw in 1966 en beschikte over een ringoven die later werd vervangen door een tunneloven. De exacte datum is niet bekend.
Steenbakkerij Nelissen, Kesselt (Lanaken)
1921 - 1965?
In de jaren zestig werd de oorspronkelijke ringoven vervangen door een tunneloven.
Steenbakkerij Smeets, Maaseik
1903 - ?
De ringoven wordt gebouwd in 1911. Het is niet duidelijk tot wanneer deze steenbakkerij actief is.
Steenbakkerij Houben-Spitz, Maaseik
1925 - 1971
Het bedrijf werd op gericht in 1904. De ringoven werd gebouwd in 1925.
Steenbakkerij Schouterden (nu Wienerberger), Maaseik
1911 - nu
De oorspronkelijke ringoven is nog steeds in gebruik voor speciale types bakstenen. De oorspronkelijke schoorsteen bij de ringoven was 30 meter hoog en werd in 1923 gebouwd door de Nederlandse aannemer Peter Johannes Geelen. Een aantal jaren geleden werd de gemetste schouw vervangen door een metalen exemplaar.
Steenbakkerij Eyben, Maasmechelen
1922 - 1983
Dee ringoven was waarschijnlijk in gebruik tot bij de verkoop in 1983. Bij de verkoop is sprake van een automatische kolenstookinstallatie Thermo.
Steenbakkerij Membruggen, Riemst
1960 - nu
Het bedrijf bestaat sinds 1947. De ringoven werd gebouwd in 1960 en is nog altijd in gebruik. Zo is het een van de weinige steenbakkerijen in Vlaanderen die nog met een ringoven werkt. In Limburg is alleen de ringoven van steenbakkerij Schouterden in Maaseik nog ouder. Die is van 1911 en ook nog in gebruik.
 |
| De ringovens van steenbakkerijen Schouterden (links) en Houben-Spits (rechts) in Maaseik (Luchtfoto 1944) |
