In het tijdschrift Klaveren Heer van de Heemkundige Kring Kaulille schreef Fons Evens in 2002 een artikel over een aantal documenten of verwijzingen in hun archief naar het bakken van brikken in Kaulille met de voor de hand liggende titel: ‘Brikken bakken in Kaulille’. Ann Rombaut, voorzitter van de heemkundige kring, bezorgde ons het artikel. Waarvoor dank!
Een eerste melding ging over de bouw van de kerkhofmuur in Kaulille in het begin van de 19de eeuw: "De muur rond het oude kerkhof aan de kerk bestond in 1805 nog niet, toen lag er een palmhouten gracht waarin des zomers, voor de goddelijke diensten, het volk lag te roken en te wachten tot Mr. Pastoor of Mr. Kapelaan kwamen. De stenen werden op de Riet in de Delven gebakken en met hout gestookt. Later heeft men in 1820 het huis van de Jeuriskens er ook van gebouwd."
De kerkhofmuur van het dorp Kaulille werd dus rond 1820 gebouwd met brikken die ter plaatste werden gebakken. De nodige klei werd uitgegraven 'op de Riet in de Delven' en de brikken werden allicht ter plaatse in een veldoven gebakken.
'Op de Riet in de Delven' was een plek ten zuiden van het dorp van Kaulille, in een moerassig gebied ten noorden van de Balkerbeek.
Spaas en Triki
Heel wat jaren later, in 1884, vroegen steenbakkers Spaas en Triki een
vergunning om een steenoven te mogen uitbaten in dezelfde omgeving. Deze steenbakkers woonden in Hamont waar ze ook al op verschillende plaatsen een steenbakkerij uitbaatten. Den Heeren Burgemeester en Schepenen der gemeente Caulille.
Mijne Heeren
De ondergeteekende Spaas en Trikie, fabrikanten van brikken, pannen enz. te Hamont nemen de vrijheid U te verzoeken hun bemachtiging te willen verleenen om in uwe gemeente, ter plaatse genaamd “Aan de Balken” Sectie C nr.366a van het kadaster, op een perceel heide hoorende aan Teppers & Clauwers eenen brikken oven op te richten werkende met een tafel.
Hoopende door Ued. deze bemachteging verleend te worden groeten zij met hoogachting.
Spaas & Trikie.
Hamont 21 October 1884.
Het betrokken perceel ligt in dezelfde omgeving als waar ook al in 1820 klei werd uitgegraven voor de brikken van de kerkhofmuur, namelijk langs de Balkerbeek en dus op de grens met Grote-Brogel (Peer).
Vervolgens namen beide gemeenten hun tijd om over de aanvraag een openbaar onderzoek te organiseren (zogenaamde commodo et incommodo). Uit het verslag blijkt dat er geen opmerkingen bij de gemeenten toekwamen. Uit de archieven is verder echter geen informatie bekend over de uiteindelijke beslissing, noch of er op die plek werkelijk brikken werden gebakken. Het is dus niet duidelijk over de heren Spaas en Triki ook echt actief zijn geweest in Kaulille...
Op de oude kaarten uit 1873 en 1904 zijn niet meteen sporen te zien van een mogelijke ontginning. De twee vijvertjes op de kaart van 1904 zouden misschien uitgegraven kunnen zijn.
 |
| Oude kadasterkaart met aanduiding van het bewuste perceel 'Aan de Balken', sectie C, nr. 366a |
 |
| Militaire kaart uit 1873 met de Balkerbeek op de grens van Kaulille en Grote Brogel |
 |
| Zelfde locatie op de militaire kaart van 1904 |
