Wederopbouw
Het bedrijf Briqueteries de l'Yzer werd vlak na de de Eerste Wereldoorlog, in 1919, opgericht in het kader van de heropbouw van de Westhoek. We schreven daarover al eerder een stukje. Voor die heropbouw van de stukgeschoten dorpen en steden in de frontzone waren heel veel bakstenen nodig: naar schatting 6 miljard! Baksteenbedrijven uit het hele land produceerden dus niet alleen voor de heropbouw in de eigen regio maar ook voor de heropbouw van de Westhoek. In die context werden ook enkele Limburgse bedrijven opgericht, onder meer Nelissen (1921) en Vandersanden (1925).
Onduidelijke geschiedenis
Het bedrijf, S.A. Briqueteries de l'Yzer, met sociale zetel in Veurne, werd opgericht op 14 maart 1919 met een startkapitaal van 1.500.000 frank, verdeeld over 3000 aandelen van 500 frank. Bedrijfsleider was Hippolyte De Wit. De tekst op achterzijde van het aandeel geeft ons wat meer informatie over het bedrijf (de oprichtingsakte in het Staatsblad vonden we nog niet terug). De bedoeling was blijkbaar om in de regio van de Westhoek verschillende steenbakkerijen, pannenfabrieken en aanverwante bedrijven op te richten. Oprichter Hippolyte De Wit brengt bij de oprichting een aantal terreinen en concessies in die gelegen zijn in de omgeving van Nieuwpoort, Diksmuide, Ieper en Nieuwkerke (Heuvelland). Het was de bedoeling om op al deze plaatsen een steenbakkerij op te richten. Hij beschikt blijkbaar bij de oprichting ook reeds over de nodige contracten en licenties.
Er zouden binnen de onderneming in het totaal 8 steenbakkerijen actief zijn geweest. Een van de steenbakkerijen werd gebouwd in Veurne, ten oosten van het station, daar waren al eerder steenbakkers actief. De huidige Brikkerijstraat verwijst naar die locatie. De kleiontginning zorgde er voor grote putten die later door de Veurnse suikerfabriek als bezinkingsbekkens werden gebruikt. Ook in Pollinkhove had de firma een steenbakkerij waar de typische gele bakstenen gebakken werden. Over andere locaties vonden we tot nu toe geen informatie.
De onderneming kende door de wederopbouw vermoedelijk een sterke start en investeerde op de verschillende locaties in nieuwe steenbakkerijen. Toch ging het snel fout. Al in november 1924 werd het faillissement uitgesproken. Er was een verband met de Banque de l'Yzer, een belangrijk aandeelhouder van het bedrijf, die blijkbaar al die investeringen financierde, en hierdoor eveneens in faling ging.
 |
| Krantenknipsel 29 november 1924 |
Het is onduidelijk wat er na het faillissement precies gebeurde en welke steenbakkerijen van de groep werden verder gezet. Daarover vonden we voorlopig geen informatie. De steenbakkerij in Veurne bleef in elk geval actief tot na de Tweede Wereldoorlog.
Sociale woningbouw
Bedrijfsleider Hippolyte De Wit lag mee aan de basis van de sociale woningbouw in
Veurne en de oprichting van de sociale huisvestingsmaatschappij Habitations à Bon Marché de Furnes S.A.
(later de Veurnse Bouwmaatschappij). Tussen 1921 en 1925 bouwde deze maatschappij een eerste grote wijk van 154 woningen, die de aanzet zou
betekenen voor de Veurnse wijk Nieuwstad. Ook dit kaderde in de woningproblematiek na de Eerste
Wereldoorlog in de zwaar verwoeste Westhoek. De belangrijkste
aandeelhouders van de huisvestingsmaatschappij waren de nv's Yzer Entreprises et Constructions en Briqueteries de l’Yser. Beide ondernemingen werden bestuurd door Hippolyte De Wit. De steenbakkerij van Veurne leverde (uiteraard) ook de bouwmaterialen voor deze wijk. Wat de gevolgen waren van het faillissement van de Briqueteries is niet duidelijk...
Elektriciteitscentrale
In 1922 werd een van de gebouwen van de Veurnse steenbakkerij verbouwd tot elektriciteitscentrale. Het gebouw bestaat nog steeds en stond jaren lang leeg. Recent werd aangekondigd dat het verbouwd wordt naar appartementen met behoud van de voorgevel van het oude gebouw (zie: residentie Volta)
 |
| Residentie Volta, foto: Caenen |
Bronnen:
- Agentschap Onroerend Erfgoed 2021: Tuinwijk Nieuwstad (Veurne) (geraadpleegd op )
- Wonderlijkheden van de Wederopbouw in de Westhoek
