Als je fan bent van steenbakkerijen en pannenfabrieken kan je uiteraard op afspraak in enkele grote bedrijven op bedrijfsbezoek gaan. Maar voor echt industrieel erfgoed moet je naar een museum of museumsite. Met de zomervakantie voor de deur doe ik graag enkele suggesties van musea en historische locaties die de moeite waard zijn om te bezoeken.
In de eigen provincie Limburg is er jammer weinig baksteen- en pannenerfgoed bewaard gebleven. Toch een paar suggesties. Als je in Limburg op pad bent moet je zeker eens gaan kijken naar de pannenfabriek Jorissen in Loksbergen (Halen). Op de site werden recent nieuwe gebouwen toegevoegd, maar de oude fabriek is voor een deel bewaard gebleven en zou binnenkort (verder) gerestaureerd worden.
Een ander interessant gebouw is het kerkje gewijd aan Sint-Jozef in Nieuw-Tongeren. Het werd langs Pannenfabriek Onze-Lieve-Vrouw gebouwd door fabriekseigenaar Francart voor zijn personeelsleden en is tegelijkertijd een uitstalraam voor de keramische producten die destijds door deze pannenfabriek werden aangeboden. Van de oude fabriek is enkel de recentste fabriekshal bewaard gebleven. Die wordt nu gebruikt door een schuttersvereniging.
Een leuke ervaring is om met de fiets dwars over (!) het bedrijfsterrein van de steenbakkerij van Membruggen (Riemst) te rijden (en even te stoppen uiteraard). Inderdaad: het bedrijf ligt aan de Dorpsstraat in Membruggen en gebruikt ook de overkant van het straatje als opslag voor de geproduceerde bakstenen! Dit is een van de weinige overgebleven actieve ringovens (uit 1947) in België. In Limburg is er ook nog eentje in Maaseik (uit 1911).
In de Rupelstreek zijn er drie interessante musea. Om te beginnen het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB), gehuisvest in een prachtige ringoven in Noeveren (Boom) die momenteel volledig gerestaureerd wordt. Op 11 september wordt de site opnieuw plechtig geopend! Vlak in de buurt ligt de prachtige site van Het Geleeg of Steenbakkerij Frateur, waar ik echt onder de indruk was van de oude ovens en de bewaarde machines. En in Rumst ligt Museum Rupelklei, dat ook beschikt over een interessante verzameling.
In de Kempen in de gemeente Malle kan je de kleidabbersroute fietsen in de omgeving van het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten waar vroeger heel wat steenbakkerijen gevestigd waren. Ook het eerste bedrijf van de familie Francart lag in Beerse aan dat kanaal.
 |
| De Dorpsstraat loopt dwars over het bedrijfsterrein van steenbakkerij Membruggen... (Google Streetview) |
