Regelmatig doen we nog eens een interessante vondst. Onlangs vonden we in Google Books op enkele Belgische 'Almanakken'. De Belgische 'Almanach du commerce et de l'industrie' was in de 19de eeuw een Belgisch adressenboek van alle Belgische overheden en een Gouden Gids tegelijkertijd. Naast heel wat informatie over Belgische overheden en administratieve niveaus, worden per Belgische gemeente de belangrijkste handelaars en bedrijven vermeld. Op Google Books vonden we de Almanakken van 1851, 1854 en 1857. Je kan ze ook via de bibliotheek van de UGent terugvinden.
Op de website van het archief van de stad Brussel vonden we ook nog een aantal andere Belgische Almanakken. Een aantal daarvan heeft een hoofdstuk met alle Belgische gemeenten (van toen!) met gegevens over het gemeentebestuur en van de lokale handel en nijverheid ('du commerce et de l'industrie'). Het is een erg interessante bron om een beeld te krijgen van de lokale handel en van de bedrijfjes in onze gemeenten in de 19de eeuw.
We hebben vastgesteld dat de informatie wel niet altijd compleet is. Bij sommige gemeenten staat er voor bepaalde jaren weinig of geen informatie. Het lijkt er op dat de info die is opgenomen in de Almanakken, werd opgevraagd bij de gemeenten, maar dat die niet allemaal tijdig (en op een uniforme manier) de nodige gegevens bezorgden...
Een grondige zoektocht leverde ons heel wat nieuwe namen op van Limburgse pannen- en steenbakkers (jammer genoeg weinig adressen). Nu is het zaak om al die namen aan een van de reeds bekende ovens van onze inventaris te koppelen of om meer informatie te vinden over deze bedrijven.
Hasselt bijvoorbeeld
Onder Hasselt vonden we in de Almanakken van 1851, 1854 en 1857 onder het kopje "Fabriques de briques et pannes" de volgende gegevens:
Almanak 1851
Aangevuld met de info uit de andere Almanakken krijgen we een interessante lijst met namen en voor sommigen ook hun adres:
Maris J. (1833)
Poutrain L. (1833)
Dortangs (J.J.H.), Botermarkt 141 (1851, 1854, 1857 weduwe, 1860, 1866)
De Luesemans, Luikersteenweg 7 (1851)
Halleux, Hoogstraat 198 (1851)
Wilsens J. (G.), Lombardstraat 225 (1833, 1851, 1854, 1857, 1860)
Sottiaux J. (1857, 1860)
Sommige namen (Dortangs, Wilsens, Sottiaux) komen in opeenvolgende Almanakken voor. Zij waren langere tijd actief, of gedurende verschillende generaties. Waarschijnlijk waren dit de adressen waar deze ondernemers en eigenaars woonden. Hun pannenfabriek of steenbakkerij lag allicht buiten de stadsmuren. Enkele van deze eigenaars worden ook voor Sint-Lambrechts-Herk vermeld. Allicht hadden ze ook daar een bedrijfje. Enkel het adres op de Luikersteenweg zou ook het bedrijfsadres kunnen zijn. In die buurt lagen er in die periode zeker pannenfabrieken of steenbakkerijen.
Het zijn allemaal namen die nog niet in onze lijst voorkomen. In de inventaris voor het eerste Belgische kadaster van 1840 komt, behalve in Runkst, immers geen enkele Hasseltse pannenfabriek voor. Uit andere bronnen kennen we wel enkele bedrijven, maar ook daar komen deze namen niet voor. Uiteraard kunnen deze ondernemers de eigenaar zijn van één van de pannenfabrieken of steenbakkerijen die wel al in onze lijst staan... Dat zoeken we uit.
Wordt zeker vervolgd.
