Bijzondere schoorsteen beschermd en toch bedreigd!

Foto: Agentschap Onroerend Erfgoed

Normaal gaat deze blog over Limburgse pannenfabrieken en steenbakkerijen, maar nu en dan komt een interessant verhaal of een leuke anekdote van buiten onze provincie aan bod. Ditmaal een verhaal over een bedreigde schoorsteen van een steenbakkerij, een verhaal waar een erfgoedliefhebber ongelukkig van wordt. Want het gaat over een schoorsteen met een straffe geschiedenis!

Foto: Agentschap Onroerend Erfgoed

Ten westen van de dorpskern van Ramskapelle (Nieuwpoort) liggen de ruïnes van een steenbakkerij en een vlasroterij. De oude fabrieksschoorsteen aan de Koolhofstraat vormt een restant van de oorspronkelijke firma Briqueteries, Tuileries en Céramiques, uit 1905. Het bedrijf werd in 1909 overgenomen door NV Céramiques et Briqueteries Mécaniques du Littoral, met zetel in Kortrijk. Deze stukgeschoten schoorsteen werd tijdens de Eerste Wereldoorlog omgevormd tot observatiepost. De steenbakkerij was kort voor en na de Eerste Wereldoorlog een erg uitgebreid bedrijf.

Onlangs maakte Vlaams minister Van Diependaele bekend dat deze observatietoren gedeclasseerd wordt. Onbegrijpelijk!

De schoorsteen werd al tijdens de IJzerslag als geïmproviseerde observatiepost gebruikt door Belgische artilleriewaarnemers. Na een beschieting door Duitse artillerie werd hij al in het voorjaar van 1916 met gewapend beton versterkt zodat hij als observatiepost kon worden gebruikt. Het is een uniek stuk erfgoed van de Grote Oorlog. Het is niet de enige resterende observatiepost, wel de enige bewaarde die in een fabrieksschoorsteen werd uitgebouwd. Bovendien maakten zowel de Belgen, de Britten als de Fransen gebruik van de toren.

Het is absurd dat deze schouw, die geklasseerd werd als monument in 1992 en werd aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed in 2009 nu, enkele jaren na de grootschalige herdenkingen van de Grote Oorlog gesloopt dreigt te worden.

Volgens de minister is er 'onvoldoende draagvlak' voor het behoud van deze unieke schoorsteen. Dat is helemaal belachelijk. In 2019 organiseerde de stad Nieuwpoort tijdens Open Monumentendag een uitgebreid bezoek aan de site (bekijk de filmpjes over de site: 1, 2 en 3). Nog in 2017 werd een uitgebreid beheerplan opgesteld en goedgekeurd door de Vlaamse administratie. De belangrijkste doelstelling was "het in stand houden van de ruïneuze toestand van de schoorsteen/observatiepost met de nadruk op consolideren i.p.v. restaureren". Hoe kan het dan dat men nu, nog maar 4 jaar later, deze unieke ruïne liever kwijt dan rijk is? Nadat de eigenaars de schouw jaren hebben laten aftakelen, vindt men nu het behoud als ruïne zelfs te duur? Blijkbaar willen nu ook de provincie West-Vlaanderen en de stad Nieuwpoort geen rol meer spelen in heet behoud van dit unieke monument.

Bezwaar indienen en petitie tekenen!

Sinds 6 november loopt het openbaar onderzoek dat de stad Nieuwpoort moet organiseren en kunnen bezwaren worden ingediend tegen de declassering. Op deze pagina vind je meer info over de pogingen die werden gedaan om het monument te behouden en wordt duidelijk dat de stad Nieuwpoort in feite een cruciale rol heeft gespeeld door het monument niet over te nemen van de eigenaars.
Opmerkingen moeten worden ingediend bij de stad Nieuwpoort. Let op: het openbaar onderzoek loopt maar één maand! 

Intussen loopt ook een petitie tegen de declassering. Zeker tekenen en delen!

In de regio groeit intussen het verzet zoals o.a. blijkt uit een nieuwsbericht van Focus/WTV. Hopelijk volgen er heel veel bezwaren tegen de declassering van dit uniek erfgoed!

Intussen vond ik op veilingsite Delcampe prachtige oude foto's van deze steenbakkerij uit 1916. Lees dit blogbericht hier.

Bronnen:
- Jan Huijbrecht
- Dominiek Dendooven, medewerker van het In Flanders Fields Museum in Ieper