Genks Mariapark was ooit steenbakkerij

In het najaar van 2024 werd in Genk, achter het klooster van de paters Montfortanen, het zogenaamde Mariapark na renovatie officieel heropend. 

Het Mariapark is een speciaal geval. Het is gelegen achter het klooster van de paters Montfortanen aan de Mosselerlaan in Genk en het is een groot religieus ingericht park. Het werd in 1935 door de paters aangelegd en bleef tot nu in hun bezit. Na al die jaren werd het onderhoud steeds moeilijker en het park werd in het kader van de Genkse Burgerbudgetten opgefrist en opnieuw plechtig geopend.

Voormalige steenbakkerij Vanhengel

Het terrein waar het park zich bevindt was tot 1925 ontginningsgebied van de vroegere steenbakkerij Vanhengel. De familie schonk het gebied na de sluiting van de steenbakkerij aan de paters, zij het met voorwaarden. Zo moest er een toegang zijn voor het publiek en mocht er geen andere bestemming aan gegeven worden. De erfgenamen van de familie Vanhengel stonden erop dat het park blijft zoals hun grootouders dat gewild hebben. In 2015 wilden de Montfortanen het park schenken aan de stad. De stad zag er potentieel in als woonuitbreidingsgebied, maar door de voorwaarden verbonden aan de schenking ging dit niet door...

Steenbakkerij Vanhengel: kleiwinning met waterput, drooghallen, machinegebouw en ovengebouw (1925)

De familie Vanhengel gebruikte op die locatie de 4 meter dikke kleilaag die zich onder een 1,5 meter deklaag bevond. De gebruikte klei is geologisch gezien afkomstig van een grote zgn. kleilens tussen het Zutendaalgrind. Het is om die reden dat het park een stuk lager ligt dan de omgeving...

Het verhaal in Het Belang van Limburg van 15 oktober 2024:

(Bron: Het Belang van Limburg)

Steenbakkerijen aan de Leie en de Schelde

Onlangs vond ik op de website van Erfgoedbank Leie Schelde een prachtige reeks oude foto's van steenbakkers in die regio. Het gaat om de gemeenten Deinze, De Pinte, Gavere, Nazareth, Sint-Martens-Latem en Zulte. 

In het totaal zijn het 165, interessante oude foto's van steenbakkers aan het werk. We zien steenbakkers poserend bij hun werktafel, tijdens de schaft, tijdens hun pauzes ('in de lutte'), bij gigantische veldovens, ringovens, droogloodsen, allerlei machines... De meeste foto's dateren van tussen de twee wereldoorlogen, maar er zijn er ook meer recente bij. 

Veldsteenoven van Prudens Vande Steene in Zevergem, jaren 1920 (Erfgoedbank Leie Schelde)

Het is een prachtige reeks voor wie zich wil kunnen voorstellen hoe steenbakkers honderden jaren lang stenen gebakken hebben in onze streken. We zien de evolutie van volledig handwerk naar mechanisatie en mechanische steenpersen. Van kleine veldovens naar ringovens. Van kruiwagens naar vrachtwagens...

Steenbakkerij Danneels in Eke (Nazareth) in 2000-2001 (Erfgoedbank Leie Schelde)

Een van de recente foto's in de reeks is die van Steenbakkerij Danneels in Eke (Nazareth) in 2000-2001 (nr. 19/165). De foto werd blijkbaar genomen tijdens het laatste jaar dat er stenen gebakken werden. De firma Danneels was de laatste firma die in de regio stenen bakte op ambachtelijke wijze.

Het gaat dan wel niet over Limburg, maar deze prachtige foto's wou ik graag delen.

Veel kijkplezier!

 

Schoorsteen in Nieuwpoort definitief gered?

Graag wil ik iets positiefs vertellen over een oproep die ik in 2021 deed in een bericht op deze blog. Het gaat om de oude schoorsteen van een steenbakkerij in Nieuwpoort met een straf verhaal uit de Eerste Wereldoorlog. Het leek er toen op dat die zijn bescherming zou verliezen en gesloopt zou worden.
Na een succesvolle petitie en heel veel reacties bleef dit monument toch beschermd.

Nu is er nog meer goed nieuws. De stad Nieuwpoort schenk het perceel met de schouw aan de erfgoedorganisatie Herita en geeft samen met de voormalige privé-eigenaar ook nog geld voor de restauratie.

Foto: Agentschap Onroerend Erfgoed

Céramiques et Briqueteries Mécaniques du Littoral

De schoorsteen deed tijdens de Eerste Wereldoorlog dienst als observatiepost en geldt als één van de belangrijkste oorlogsrelicten in de streek. Het relict is sinds 1992 beschermd als monument.
Hij maakte ooit deel uit van de steenbakkerij Briqueteries, Tuileries et Céramiques, opgericht in 1904-1905.

De fabriek, gelegen net ten westen van het dorpscentrum van Ramskapelle, kende een korte industriële bloei alvorens de productie abrupt werd stilgelegd bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. De hoge fabrieksschouw kreeg toen een nieuw, strategisch doel: ze werd ingericht als observatiepost door de geallieerden, onder meer door de 126th (East Lancashire) Brigade en de Royal Engineers 428 Field Company.

Tijdens de IJzerslag in oktober 1914 lag de steenbakkerij in de frontlinie. Ramskapelle dreigde toen in handen van de Duitse troepen te vallen, maar de onderwaterzetting van de IJzervlakte voorkwam een doorbraak. De fabriek liep zware schade op, maar de tot observatietoren omgebouwde schoorsteen bleef overeind. Ze werd meermaals beschoten, waardoor ze in de loop der jaren geleidelijk in hoogte werd gereduceerd. Vandaag herinnert ze aan het oorlogsverleden van de stad en regio.