Pannenblog: Welke toekomst voor de Pannenfabriek in Loksbergen?

De pannenfabriek Jorissen in Loksbergen (Halen) is zowat de enige bewaarde historische site in Limburg. Ik ken deze locatie intussen al heel wat jaren en maak me erg zorgen over het behoud van het aanwezige unieke erfgoed.

Meer dan een jaar geleden deed ik een oproep naar de gemeente Halen om de Pannenfabriek Jorissen in Loksbergen beter te beheren en het kwetsbare industrieel erfgoed beter te beschermen. Ik maakte me ook ongerust over de geplande nieuwbouwprojecten nl. een kinderopvang, die toen al bijna afgewerkt was, en een nieuw schoolgebouw dat ook vlakbij zou worden gebouwd.

Ik kreeg toen een korte reactie van de bevoegde schepen dat men bezig was "met de volgende stappen in beheersplan te zetten" en "dat hij zou trachten me op de hoogte te houden van de verdere vorderingen."

Verder kreeg ik van geen enkele (overheids)dienst of organisatie een reactie...

Storende nieuwbouw

Op dat moment was de nieuwe kinderopvang op de site bijna klaar. Het opvallend witte (!) gebouw werd pal tussen het ovengebouw en wat overbleef van het machinegebouw ingepland. Volgens mij geen geslaagde manier om een erfgoedsite als dit op een hedendaagse manier te gebruiken. Bezoekers kunnen zich zo ook geen beeld meer vormen van de oorspronkelijke situatie... Maar soit. Het is mijn bescheiden mening maar. Zij hadden toch een positief advies gekregen van Erfgoed Vlaanderen voor hun 'bouwvergunning'. En die overheidsdienst waakt over het behoud van de kwaliteit van ons beschermde Vlaamse erfgoed.

Eén jaar later

Onlangs, op 10 oktober, een zonnige zondag, fietsten we nog eens naar Loksbergen. Mijn vrees bleek terecht. De witte kinderopvang was al lang afgewerkt en in gebruik genomen. Het gras was netjes ingezaaid en gemaaid... De oude pannenfabriek en wat overbleef van het machinegebouw lag er nog steeds bij als enkele jaren geleden. Erger nog. De unieke machines staan nu in weer en wind te roesten... Er was dus dat hele jaar niets gebeurd om de sitatie te verbeteren. Mijn hart bloedde. Deze pannenfabriek is uniek Vlaams erfgoed. Nergens in Limburg (uiteraard met mijn bescheiden kennis) bleven dergelijke persen (o.m. een revolverpers en een sledepers met de gipsen mallen!) bewaard. Nergens bestaan nog dergelijke paapovens.

Wettelijke bescherming niets waard?

Hoe is het mogelijk dat op deze manier met ons beschermd waardevol erfgoed wordt omgegaan? Deze oude pannenfabriek heeft een dubbele bescherming: ze is beschermd als monument sinds 1995 en als vastgesteld bouwkundig erfgoed sinds 2018. In 2019 werd een uitgebreid beheerplan opgesteld en goedgekeurd. Bij de bescherming in 1995 was de fabriek, die gesloten was sinds 1954, al erg vervallen. Toch werd het ovengebouw in die periode gerestaureerd en uitgebreid, toen ook al, met een kinderopvang en een aantal lokalen. Het machinegebouw kwijnde verder weg en werd in 1998 'voorlopig' afgebroken. De machines werden dan nog enigszins beschermd onder een afdak...

Op de website van Erfgoed Vlaanderen staan 55 foto's van de site. Interessant om te zien hoe intact de machines in 1995 nog waren...

Het vervolg

Ik stuurde dus opnieuw een mail naar de stad Halen en aan alle andere betrokkenen met mijn bezorgdheden en met de vraag om dit unieke erfgoed niet te laten teloorgaan en het conform het goedgekeurde beheerplan te bewaren, te restaureren en open te stellen voor het publiek.

De enige korte reactie die ik meteen kreeg was opnieuw van de bevoegde schepen dat hij me kon melden dat "... verleden week het bureau ARAT aangesteld is door schepencollege om de uitvoering van het beheersplan te begeleiden. In eerste instantie gaan wij ons op het voorbereidingsgebouw concentreren."... We zijn een jaar verder en blijkbaar is er dus echt nauwelijks iets gebeurd. We kunnen veronderstellen dat de corona-crisis een rol heeft gespeeld, maar toch...

Het gaat om hetzelfde bureau dat het beheerplan heeft opgesteld. Dat is alvast positief. Van het 'voorbereidingsgebouw' (of machinegebouw) met o.m. de kleipersen blijft weinig over. Of het op dezelfde plaats nog kan worden heropgebouwd is met de komst van de nieuwe kinderopvang zeer de vraag. Bekijk de onderstaande foto's en oordeel zelf.

Wordt vervolgd...