De Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie (VVIA) neemt het initiatief om belangrijk erfgoed van de keramische nijverheid te (laten) beschermen. Ze wil hierover in de loop van de volgende maanden een rapport overhandigen aan de Vlaamse overheid.
De aanleiding voor dit initiatief is het onduidelijke lot van twee belangrijke steenbakkerijen in Vlaanderen, nl de steen- en buizenbakkerij Dumoulin in Wijtschate en de steenbakkerij Hove in Ninove. Die laatste is nog een actieve traditionele steenbakkerij, maar ze zou omwille van milieuredenen de deuren moeten sluiten. Ook in Limburg zijn er steenbakkerijen die door strengere milieuregels of hun kleinschaligheid in de toekomst zouden kunnen verdwijnen. We schreven hier al eerder een stukje over op deze blog.
Dat zo'n kwantitatieve en kwalitatieve inventaris echt nodig is, blijkt onder meer uit de intussen verdwenen schoorsteen van de steenbakkerij van de koolmijn van Winterslag die desondanks nog steeds in de inventaris stond!
VVIA wil de problematiek ruimer aanpakken en doet dus een oproep voor een brede inventarisatie. VVIA wil weten wat de toestand is van de beschermde sites en van de sites opgenomen in de vastgestelde inventaris. Bovendien is men ook op zoek naar relicten die (nog) niet beschermd zijn.
In Limburg?
Voor Limburg hebben we op basis van onze inventaris een voorlopig lijstje opgesteld. Het is opvallend dat er in onze provincie heel weinig erfgoed bewaard bleef, maar dat er wel nog enkele kleine familiebedrijven actief zijn en er ook nog twee (oude) ringovens in gebruik zijn.
Beschermd erfgoed en (mogelijk) relicten:
- Dilsen-Stokkem: Steenbakkerij Meulemans: nog bestaande directeursvilla?
- Halen, Loksbergen: Pannenfabriek Jorissen: beschermd ovengebouw en omgeving (inventaris)
- Hamont-Achel: Steenbakkerij Damen: woning
- Herk-de-Stad, Schulen: ruïne pannenoven en omgeving, Pannestraat (Inventaris)
- Eksel: panoven Aen de Welking, woning Beckers (Inventaris)
- Tongeren: Pannenfabriek Notre-Dame (Francart): kerkje (inventaris), woningen en bedrijfsgebouw (nu in gebruik als schietclub)
- Voeren: uitgebrikte gronden Voervallei (Inventaris)
Nog actieve bedrijven met (mogelijk) erfgoed:
- Bilzen, Kleine-Spouwen: Vandersanden (oude schoorsteen)
- Dilsen-Stokkem: Vandersanden
- Hasselt: Keramo (oude schoorstenen)
- Hoeselt, Werm: Steenbakkerij Wagemans (veldovens!)
- Lanaken, Veldwezelt: Steenbakkerij Heylen
- Lanaken, Kesselt: Steenbakkerij Nelissen (oude fabrieksmuur)
- Maaseik: Steenbakkerij Schouterden, Wienerberger (ringoven uit 1911!)
- Maasmechelen: Vandersanden
- Riemst, Membruggen: Steenbakkerij Membruggen (ringoven uit 1960!)
- Tessenderlo: Steenbakkerij Wienerberger
Omdat we nog maar weinig locaties uit onze inventaris ter plaatse bezocht hebben bestaat de mogelijkheid uiteraard dat er ter plaatse misschien nog nog relicten van oude panovens of steenbakkerijen bewaard bleven. Anderzijds weten we ook niet welke erfgoedwaarden er nog aanwezig zijn in de bestaande actieve steenbakkerijen. We hebben in elk geval enkele bekende aspecten vermeld. De twee nog actieve ringovens zijn zeker uniek in Vlaanderen!
Alle aanvullingen en suggesties zijn welkom. Op de website van VVIA kan je hiervoor een invulformulier downloaden.
