In een Nederlands boek over de geschiedenis van de baksteen vonden we een interessante foto terug in een hoofdstuk over geglazuurde bakstenen (met dank aan Geneviève Gilbert). Het boek ‘Biografie van de baksteen: 1850-2000’ is geschreven door Ronald Stenvert en je kan het downloaden op de website van de Nederlandse Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Het gaat concreet om een gele baksteen in de voorgevel van een beschermde woning in de Sint-Jansstraat (nr. 7) in Tongeren. Op de steen staat de merknaam 'Moens' gedrukt. De woning zou gebouwd zijn in het begin van de 20ste eeuw. Momenteel is het niet duidelijk wie deze fabrikant Moens uit Tongeren in feite was.
Langs de Maastrichtersteenweg lag een pannenoven die eigendom was van Hendrik Frans Moens, maar deze oven zou volgens kadastergegevens al gestopt zijn in 1875. Er zijn echter aanwijzingen (o.m. oude kaarten) dat het bedrijf toch langer actief was.
Tot nu toe vonden we ook nog nergens een vermelding dat het bedrijf van Hendrik Frans Moens geglazuurde bakstenen geproduceerde. Mogelijk dus wel. Er is ons tot nu toe geen enkel ander bedrijf in Tongeren bekend dat eigenaar was van ene Moens.
In Tongeren produceerden ook andere bedrijven geglazuurde bakstenen en andere elementen. Dat was zeker zo voor 'Tuileries et briqueries Notre-Dame' van de familie Francart. Een mooie voorbeeld daarvan is het kerkje dat Henri Francart bouwde vlakbij fabriek. Het kerkje geeft, vooral aan de binnenzijde, een mooi beeld van de bouwmaterialen die door de firma Francart geproduceerd werden: geglazuurde elementen, in transparant glazuur, maar ook in uiteenlopende heldere kleuren.
Update
Onlangs kreeg ik een interessante reactie van Mario Baeck, dokter in de kunstgeschiedenis en een specialist in o.m. keramiek en geglazuurde tegels. In tegenstelling tot mijn interpretatie (en die van het Nederlands boek) gaat het niet om bakstenen, maar om geglazuurde tegeltjes (gevelstrips). De firma Moens was daar blijkbaar om bekend en het gaat dus inderdaad om het bedrijf Moens uit mijn inventaris. Van Mario Baeck kreeg ik nog een mooie bijkomende foto doorgestuurd.
Ook volgens het stadsarchief van Tongeren (met dank aan Steven Vandewal) dateert de woning uit het laatste kwart van de 19de eeuw...
