Steenbakkerij Houben en Spitz in 1973

In de Bibliotheek Hasselt-Limburg (de voormalige Provinciale Bibliotheek), vond ik een tijdje geleden in de Collectie Limburgensia twee interessante documenten over steenbakkerijen. Het ging om eindwerken die in de jaren '70 gemaakt werden door leerlingen aan het Limburgs Handelsinstituut in Genk, vanaf 1985 samengegaan met het Sint-Jan Berchmanscollege, en vanaf 2018 een onderdeel van het Atlas College in Genk. Het Atlas College schonk in 2021 meer dan 400 van dergelijke eindwerken aan de Bibliotheek Hasselt-Limburg. Een interessante bron over de Limburgse bedrijven in die jaren.

Concreet gaat het om een eindwerk van Willy Mengels uit 1976 over de Steenbakkerij van Membruggen pvba en een eindwerk van Mathieu Neyens uit 1973 over de Machinale Steenbakkerij Houben en Spits nv. Het zijn beiden interessante documenten, omdat ze een momentopname zijn van deze bedrijven zoals ze op dat ogenblik actief waren en ze enkele interessante foto's bevatten.

Machinale steenbakkerij Houben en Spitz nv

Vooral voor Steenbakkerij Houben en Spitz in Aldeneik (Maaseik) is dit een interessante bron. Tot nu toe hadden we niet erg veel informatie over het bedrijf. De steenbakkerij sloot allicht in 1984 (en niet in 1971 zoals we tot nu dachten op basis van bepaalde informatie) en dus geeft dit document een zicht op het bedrijf zo'n tien jaar voor het zijn activiteiten stopzette. 

Van 1925 tot 1973 werkte de steenbakkerij met een ringoven en droogloodsen. Een nieuwe droogoven en nieuwe tunneloven werden in 1973 gebouwd, maar de tunneloven was blijkbaar nog net niet in gebruik op het ogenblik dat de tekst werd geschreven. Het ging toen om een investering van 9,32 miljoen frank. De tunneloven zou dus (slechts) 11 jaar in bedrijf blijven.

Op luchtfoto's en kaarten kan je inderdaad zien dat het bedrijf lang over een ringoven en droogloodsen beschikte. In de jaren '70 verdwenen die op de foto's.

Het document is niet slecht geschreven voor een scholier (allicht in het laatste jaar middelbaar) en beschrijft de activiteiten, de administratieve werkzaamheden en de financiële resultaten van het bedrijf. Sommige beschrijvingen zijn echter niet erg accuraat; "De steenbakkerij beschikt over een hofmanshof d.w.z. een steenpers met de hand bediend" (heeft de bedrijfsleider dit wel nagelezen?) en soms zelfs aandoenlijk: "Veel veiligheidsvoorschriften moeten in deze onderneming niet genomen worden, daar er geen enkel beroep bij is dat enig gevaar voor de werknemer kan opleveren". 

Op het ogenblik van het gesprek zijn er in het bedrijf 15 werknemers aan het werk en twee leidinggevenden (directeurs?), nl. Jozef Dederen en Norbert Houben.

Ingang van het bedrijf Houben-Spitz

De strengpers

De ringoven (1925-1973)

De nieuwe tunneloven (1973)

De opgestapelde stenen langs de ringoven