Meer dan tien jaar geleden was ik er op een Open Monumentendag al eens op bezoek geweest, maar dat was nog op hun vorige locatie. Nu werkt de ambachtelijke steenbakkerij enkele honderden meters verder op een perceel in het landbouwgebied.
In feite is het verrassend hoe dit oude ambacht in de huidige complexe samenleving met zijn strenge regelgeving en dure technologie nog is blijven bestaan. In feite is het een beetje een anachronisme. Tegelijkertijd is het een erg sympathiek en eerlijk bedrijf. Met de leem van ter plaatse en met vakkennis en veel handenarbeid worden hier stenen gebakken, zo'n 600 000 per jaar!
De techniek is al honderden jaren dezelfde, alleen maken eenvoudige machines het handwerk wat lichter en zo kan steenbakker, Ronny Wagemans, het werk bijna helemaal alleen aan.
De stenen worden op een eenvoudige elektrische steenpers gemaakt en met de hand opgestapeld. Twee per twee, zo'n 7000 per dag. Een eenzaam werk. In de open droogloodsen drogen ze langzaam in de wind.
Zo'n drie keer per jaar worden de stenen gebakken. Bij droog weer wordt de veldoven opgestart en worden de lagen gedroogde stenen (afgewisseld met steenkool) gestapeld. Terwijl de oven brandt worden de volgende lagen toegevoegd tot er zo'n 250 000 stenen opgestapeld zijn. Dan wordt de oven bovenaan afgewerkt met een laag isolerende kleikorrels en worden de zijkanten dichtgesmeerd met leem. 24 uur later is de oven uitgebakken. Na enkele weken afkoelen kan hij uitgeladen en gesorteerd worden. Ongeveer 15% van de stenen gaat verloren: te laag of te heet gebakken, vervormd of aaneen gebakken...
De traditionele veldovenstenen zijn erg gegeerd. Door het gebruik van steenkool hebben ze een typisch uiterlijk met typische witte vlekken van de verbrande kolen.
Het bezoek op Erfgoeddag was degelijk georganiseerd. Het was een samenwerking tussen de familie Wagemans, de gemeente en de Hoeseltse geschiedkundige kring. Die had degelijke gidsen ingezet en voor mooi info-materiaal gezorgd.
